Για τον ρόλο, την δράση, την 40χρονη πορεία και την συνεισφορά του Παγκύπριου Συνδέσμου Επιχειρηματιών Ανάπτυξης Γης & Οικοδομών τόσο στην οικοδομική βιομηχανία όσο και στην οικονομία της Κύπρου γενικότερα, μίλησε μεταξύ άλλων σε συνέντευξη της στην Brief, η Γενική Διευθύντρια του Συνδέσμου κ. Μερσίνα Ισιδώρου.
Η κ. Ισιδώρου, μιλά για τις προκλήσεις που έχει ενώπιον του ο Σύνδεσμος και οι επιχειρηματίες του τομέα ενώ αναφέρεται και στα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος.
Μιλά για τα εμπόδια και τις στρεβλώσεις που προκύπτουν λόγω του αναχρονιστικού θεσμικού πλαισίου λειτουργίας της αγοράς. Αναφέρεται στις χρονοβόρες διαδικασίες και καθυστερήσεις που παρατηρούνται για την έκδοση πολεοδομικής άδειας και τίτλων ιδιοκτησίας καθώς και στο πρόβλημα που προκύπτει με τους περιορισμούς που ισχύουν στα ελάχιστα εμβαδά και την αναλογία τύπων μονάδων.
Παραθέτει τις εισηγήσεις του Συνδέσμου για την επίλυση των προβλημάτων και την απλοποίηση των διαδικασιών.
Αναφέρει επίσης τη θέση του Συνδέσμου για τις τιμές πώλησης/ ενοικίασης ακινήτων που βρίσκονται τα τελευταία χρόνια σε τροχιά ανόδου, αναφέροντας και τις εισηγήσεις του Συνδέσμου για το συγκεκριμένο θέμα.
Ακολουθεί αυτούσια η συνέντευξη της κ. Ισιδώρου:
Ποιος είναι ο Σύνδεσμος Επιχειρηματιών Ανάπτυξης Γης και Οικοδομών;
Εκπροσωπώντας περισσότερες από 55 επιχειρήσεις ανάπτυξης και εμπορίας ακινήτων, οι οποίες μαζί συνεισφέρουν πέραν του 80% στο μερίδιο του κλάδου των ακινήτων στην κυπριακή αγορά, ο Σύνδεσμος Επιχειρηματιών Ανάπτυξης Γης και Οικοδομών αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του βασικότερου πυλώνα ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας, της οικοδομικής βιομηχανίας. Είναι η συλλογική φωνή, το αντιπροσωπευτικό όργανο των επιχειρήσεων και των επαγγελματιών που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της ανάπτυξης γης και οικοδομών.
Ποιος είναι ο ακριβής του ρόλος;
Ο ρόλος του είναι να προωθεί την εφαρμογή πολιτικών και μέτρων που παρέχουν κίνητρα στις επιχειρήσεις Ανάπτυξης Γης και Οικοδομών, να καινοτομούν και να αναβαθμίζουν την ποιότητα των προϊόντων τους. Διεκδικεί την ενίσχυσή των επιχειρηματικών διαδικασιών, ενώ παράλληλα τα μέλη του Συνδέσμου, με την πολύχρονη πείρα και τις γνώσεις τους, συμβάλλουν εποικοδομητικά, με στοχευμένες θέσεις στην αντιμετώπιση ζητημάτων που απασχολούν τον κλάδο.
Σε συνεργασία με την κυβέρνηση, τις τοπικές Αρχές, το ΕΤΕΚ, τα επαγγελματικά σώματα και όλους τους οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στην οικοδομική βιομηχανία γίνεται μια συνεχής προσπάθεια εκσυγχρονισμού των διαφόρων νομοθεσιών και διαδικασιών που διέπουν την αδειοδότηση, τον έλεγχο και την τιτλοποίηση, με σκοπό να διασφαλίζονται τόσο οι πωλητές όσο και οι αγοραστές ενός ακινήτου. Ο Σύνδεσμος συμμετέχει σε διάφορες θεσμοθετημένες επιτροπές που σκοπό έχουν να εφαρμόζουν τις διάφορες ευρωπαϊκές οδηγίες.
Στόχος η διαμόρφωση πρακτικών που θα καταστήσουν τη φύση του κλάδου αποτελεσματικότερη, εύρυθμη και συνεπώς την Κύπρο ελκυστικό επενδυτικό προορισμό, που ανταγωνίζεται άλλες χώρες.
Τι θεωρείτε ότι έχει κατορθώσει κατά τη διάρκεια της 40χρονης δράσης του;
Ο Σύνδεσμος στα 40 χρόνια ζωής του έχει πετύχει την καθιέρωση του ως ένας αξιόπιστος κοινωνικός εταίρος στη διαμόρφωση πολιτικών που αφορούν τον κλάδο των ακινήτων. Με κατάθεση ιδεών και προτάσεων ενώπιον των αρμόδιων φορέων, συνεχίζουμε μέχρι και σήμερα να συμβάλλουμε στον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση της οικοδομικής βιομηχανίας. Την ίδια στιγμή, τα μέλη μας, όλα αυτά τα χρόνια, πέτυχαν να αναβαθμίσουν και να εκσυγχρονίσουν το προφίλ της Κύπρου, με την ανάπτυξη μεγάλων και σημαντικών έργων σε ολόκληρη τη χώρα.
Ποια είναι η συνεισφορά της οικοδομικής βιομηχανίας στην κυπριακή οικονομία και παράλληλα ποια είναι η συμβολή του Συνδέσμου και των μελών του στην ανάπτυξή της;
Η οικοδομική βιομηχανία αποτελεί έναν από τους βασικότερους συντελεστές ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας, με τη συνεισφορά της να εκτείνεται σε τρεις βασικούς άξονες. Ο πρώτος αφορά την συνεισφορά του κλάδου στο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ). Μέσω της ανάπτυξης ακινήτων, της δημιουργίας θέσεων εργασίας, όπως επίσης και της προσέλκυσης επενδύσεων, το κυπριακό ΑΕΠ ενισχύεται και αυξάνεται σημαντικά. Μάλιστα, η συνολική επιχειρηματική δραστηριότητα του κλάδου υπολογίζεται πως συνεισφέρει στο ΑΕΠ ποσοστό έως και 17%.
Ο δεύτερος άξονας αφορά τη συνεισφορά του κλάδου στην απασχόληση. Η οικοδομική βιομηχανία παρέχει σημαντικές ευκαιρίες απασχόλησης σε διάφορους τομείς, καθώς για την υλοποίηση ενός έργου απαιτείται η εργοδότηση ατόμων στον κατασκευαστικό τομέα, την αρχιτεκτονική, τις μελέτες, τη μηχανική, τις εταιρείες προμήθειας υλικών, όπως επίσης και σε άλλους τομείς σχετικούς με τον κλάδο. Συγκεκριμένα, τη δεδομένη στιγμή στον κλάδο ανάπτυξης γης και οικοδομών εργοδοτούνται πέραν των 35 χιλιάδων εργαζομένων, η πλειοψηφία των οποίων είναι Κύπριοι, με πολύτιμη τεχνογνωσία που απέκτησαν όλα αυτά τα χρόνια ενασχόλησης τους με τον κλάδο. Συνεπώς, η αύξηση της οικοδομικής δραστηριότητας σημαίνει δημιουργία θέσεων εργασίας, διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών.
Ο τρίτος άξονας συνεισφοράς στην κυπριακή οικονομία, αφορά στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων στην Κύπρο. Οι επιχειρήσεις ανάπτυξης και εμπορίας ακινήτων κατάφεραν να ενισχύσουν την εγχώρια οικονομία, προσελκύοντας τα προηγούμενα χρόνια σημαντικά κεφάλαια για επενδύσεις και αναπτύξεις.
Ποιο είναι το στοίχημα που καλείστε να «κερδίσετε»;
Στοίχημα σήμερα για τον Σύνδεσμο και όλα τα μέλη του αποτελεί η διαμόρφωση των συνθηκών που θα αναδείξουν την Κύπρο ως διεθνή επιχειρηματικό και επενδυτικό κέντρο αναπτύξεων, με πολλαπλά οφέλη για την κυπριακή οικονομία. Αυτό προϋποθέτει τη διαμόρφωση ενός φιλικότερου επιχειρηματικού περιβάλλοντος, με εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας της αγοράς και τη βελτίωση των υποδομών.
Ποια θέματα απασχολούν τον Σύνδεσμο;
Οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της ανάπτυξης γης και οικοδομών βρίσκονται καθημερινά αντιμέτωπες με εμπόδια και στρεβλώσεις που προκύπτουν λόγω του αναχρονιστικού θεσμικού πλαισίου λειτουργίας της αγοράς. Ένα θεσμικό πλαίσιο το οποίο επηρεάζει τις εργασίες του κλάδου σε διάφορα επίπεδα, καθώς ταλαιπωρεί τόσο εγχώριους αγοραστές αλλά και απομακρύνει από την Κύπρο εν δυνάμει επενδυτές. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι διαδικασίες που ισχύουν για την έκδοση πολεοδομικής άδειας και τίτλων ιδιοκτησίας. Στην πρώτη περίπτωση, παρά τις προσπάθειες από μέρους του κράτους για επίσπευση των διαδικασιών, εξακολουθεί να παρατηρείται καθυστέρηση στην εξέταση των αιτήσεων, χωρίς να τηρείται το καθορισμένο χρονοδιάγραμμα των 20 ημερών για συγκεκριμένες αναπτύξεις. Επιπλέον τούτου, για πιο μεγάλες αναπτύξεις οι διαδικασίες με τα πολλά τμήματα που εμπλέκονται είναι δαιδαλώδεις και εξαιρετικά χρονοβόρες, εφόσον οι χρόνοι εκδόσεων αδειών δεν είναι καθορισμένοι.
Το ίδιο πρόβλημα εντοπίζεται και στην έκδοση των τίτλων ιδιοκτησίας, όπου οι διαδικασίες καταγράφουν επίσης σημαντικές καθυστερήσεις. Το παρόν σύστημα είναι αποτρεπτικό για σοβαρές επενδύσεις, αλλά επίσης ανεβάζει το κόστος κατασκευής λόγω χρόνου, το οποίο καταλήγει στους τελικούς αγοραστές.
Τι εισηγείστε τότε για την επίλυσή τους;
Το κράτος στα μέσα του 2024 είναι υποχρεωμένο να εφαρμόσει τη νέα διαδικασίας αδειοδότησης με τη δημιουργία ενιαίων αρχών αδειοδότησης και ελέγχου. Αυτή είναι μια χρυσή ευκαιρία για τη δημιουργία ενός νέου μοντέρνου αποτελεσματικού συστήματος. Χρειάζεται όμως ιδιαίτερη προσοχή να μην μεταφερθεί το υφιστάμενο γραφειοκρατικό σύστημα στις νέες ενιαίες αρχές. Το κράτος θα πρέπει να αγοράσει υπηρεσίες από συμβουλευτικές εταιρείες που θα καθοδηγήσουν στο σωστό στήσιμο αυτών των νέων ενιαίων αρχών.
Η έγκαιρη έκδοση τίτλων ιδιοκτησίας διασφαλίζει τους αγοραστές και τους πωλητές, καθώς και τα τραπεζικά ιδρύματα. Θέση του Συνδέσμου μας αποτελεί η έκδοση των τίτλων ιδιοκτησίας με την ολοκλήρωση της οικοδομής, την εγκατάστασης του ρεύματος, καθώς την παράδοση και μεταβίβαση ενός ακινήτου.
Επίσης, ο Σύνδεσμος προτείνει όπως η διαπίστωση και πληρωμή των απλήρωτων υποχρεώσεων γίνεται ηλεκτρονικά κατά τη διαδικασία μεταβίβασης ενός ακινήτου, προκειμένου η εξυπηρέτηση των πολιτών και των εταιρειών να καταστεί ποιοτικότερη και ταχύτερη, εξοικονομώντας παράλληλα κρατικούς πόρους.
Αυτό είναι απόλυτα εφικτό εάν η διαδικασία τιτλοποίησης αρχίζει με την ολοκλήρωση του κελύφους, ενώ παράλληλα γίνεται χρήση ορκωτών ελεγκτών για την επίσπευση της διαδικασίας. Η έκδοση τίτλων με την παράδοση του ακινήτου θα προσελκύσει επενδυτές και θα μειώσει το κόστος δανεισμού για τους αγοραστές.
Στο πλαίσιο επίσπευσης και απλοποίησης των διαδικασιών, εξίσου αναγκαία κρίνεται και η πλήρης ψηφιοποίησή τους. Και η δρομολόγηση της νέας διαδικασίας για την έκδοση τίτλων ιδιοκτησίας από τον υπουργό Εσωτερικών, Κωνσταντίνο Ιωάννου, κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση.
Την ίδια ώρα, άλλο ένα θέμα το οποίο χρήζει τροποποίησης, αφορά τους περιορισμούς που ισχύουν στα ελάχιστα εμβαδά και την αναλογία τύπων μονάδων. Με το ενδιαφέρον των αγοραστών να έχει πλέον μετατοπιστεί σε μικρότερου μεγέθους κατοικίες και διαμερίσματα, η πολιτική αυτή χρειάζεται να καταργηθεί, έτσι ώστε οι ανάγκες των ιδιοκτητών να είναι αυτές που κατευθύνουν τα μεγέθη των αναπτύξεων και τους τύπους των μονάδων.
Οι τιμές πώλησης/ ενοικίασης ακινήτων βρίσκονται τα τελευταία χρόνια σε τροχιά ανόδου, με αποτέλεσμα η Κύπρος να είναι σήμερα αντιμέτωπη με ένα σοβαρό στεγαστικό πρόβλημα. Ποια είναι η θέση του Συνδέσμου επί του θέματος;
Πράγματι, το στεγαστικό αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τον τόπο μας. Είναι ένα ζήτημα το οποίο χρήζει άμεσης αντιμετώπισης, χωρίς περαιτέρω καθυστερήσεις. Οι τιμές πώλησης/ενοικίασης ρυθμίζονται από την προσφορά και τη ζήτηση. Όσο η ζήτηση μεγαλώνει, χωρίς να υπάρχει αντίστοιχη αύξηση της προσφοράς, τόσο πιο πολύ θα ανεβαίνουν οι τιμές των ακινήτων και το πρόβλημα θα διογκώνεται. Αυτό ακριβώς συμβαίνει στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια. Από τη μία, παρόλο που υπάρχει ανάγκη για ανέγερση νέων οικιστικών μονάδων, το αυξημένο κόστος των κατασκευαστικών υλικών και η αύξηση στα επιτόκια, σε συνδυασμό με τις χρονοβόρες διαδικασίες αδειοδότησης, επέφεραν σημαντική μείωση στις νέες κατασκευές. Από την άλλη, οι ανάγκες για οικιστικές μονάδες μεγαλώνουν, καθώς ο πληθυσμός της Κύπρου αυξάνεται, ενώ παράλληλα βλέπουμε να υπάρχει μαζική κάθοδος διεθνών εταιρειών στην Κύπρο στο πλαίσιο του headquartering.
Το κλειδί λοιπόν για την ανατροπή των αρνητικών δεδομένων βρίσκεται α) στην υιοθέτηση πολιτικών που θα συμβάλλουν στην αύξηση της προσφοράς, τη γρήγορη και άμεση αδειοδότηση ώστε να ανταποκρίνεται γρήγορα η δημιουργία νέων μονάδων σύμφωνα με τις ανάγκες της αγοράς και β) στη στήριξη των πολιτών, προκειμένου να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στα δύσκολα δεδομένα της αγοράς. Αυτό μπορεί να γίνει με την εφαρμογή μιας ολοκληρωμένης στεγαστικής πολιτικής. Το Υπουργείο Εσωτερικών εργάζεται ήδη για τη διαμόρφωση αυτής της νέας στεγαστικής πολιτικής και ο Σύνδεσμος μας είναι ένας από τους φορείς που συνεργάζεται μαζί του προς επίτευξη αυτού του στόχου.
Ποιες είναι οι εισηγήσεις του Συνδέσμου σχετικά;
Σε ό,τι αφορά την αύξηση της προσφοράς, σε πρώτο στάδιο αναγκαία κρίνεται η επίσπευση των διαδικασιών, ούτως ώστε να αρχίσει η ανέγερση νέων έργων το συντομότερο δυνατόν και να μπορέσει να ανατραπεί το αρνητικό ισοζύγιο ανάμεσα στην προσφορά και τη ζήτηση. Παράλληλα, το κράτος πρέπει να εξετάσει το ενδεχόμενο παραχώρησης στοχευμένων κινήτρων σε ιδιώτες επιχειρηματίες για ανάπτυξη οικιστικών μονάδων που βρίσκονται υψηλά στις προτιμήσεις των πολιτών, όπως είναι τα διαμερίσματα. Ένα από αυτά τα κίνητρα θα μπορούσε να ήταν η παραχώρηση επιπρόσθετου συντελεστή δόμησης με ανταλλάγματα. Συγκεκριμένα, αυτός ο συντελεστής να δίδεται είτε για μονάδες που θα προσφερθούν για ενοίκιο είτε για «affordable housing». Εξίσου σημαντική κρίνεται επίσης, η αξιοποίηση είτε εγκαταλελειμμένων κτιρίων αλλά και αδρανών ακινήτων σε συγκεκριμένες περιοχές, κάτι που αναμένεται να αυξήσει ακόμα περισσότερο την προσφορά ακινήτων.
Σημαντική κρίνεται επίσης και η λήψη μέτρων στήριξης των πολιτών και ιδιαίτερα αυτών που χρειάζονται μεγαλύτερη βοήθεια, όπως είναι τα νεαρά ζευγάρια, για απόκτηση της δικής τους κατοικίας. Σε αυτό το πλαίσιο, θα μπορούσαν να μελετηθούν σχέδια που ισχύουν σε άλλες χώρες, με επιτυχή εφαρμογή. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν τα σχέδια Help to Buy, όπου ουσιαστικά το κράτος δανείζει χρήματα σε νέους αγοραστές, για να αγοράσουν νεόκτιστο σπίτι, καθώς επίσης το Build to rent όπου κάποιες κατοικίες διατίθενται αποκλειστικά για ενοικίαση σε προσιτές τιμές. Το εν λόγω σχέδιο αποτελεί επίσης μια ελκυστική επιλογή για επενδυτές που αναζητούν μακροπρόθεσμες αποδόσεις.
