Αναλάβατε την προεδρία του συνδέσμου τον Ιανουάριο. Ποιες προτεραιότητες θέσατε; Τι θέλετε να αλλάξετε ως προς τη λειτουργία του συνδέσμου και την αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων του στη λήψη των αποφάσεων της Πολιτείας στον κλάδο των οικοδομών;
Καταρχάς, θα ήθελα να ευχαριστήσω τα μέλη του Παγκύπριου Συνδέσμου Επιχειρηματιών Ανάπτυξης Γης και Οικοδομών για την εμπιστοσύνη που έδειξαν προς το πρόσωπο μου, με την εκλογή μου στη θέση του Προέδρου ύστερα από τη δεκαπεντάχρονη θητεία στο Δ.Σ. του Συνδέσμου. Πρόθεσή μου είναι να εργαστώ με αφοσίωση και μεθοδικότητα, έτσι ώστε συλλογικά να πετύχουμε τους στόχους μας, εκσυγχρονίζοντας περαιτέρω τον κλάδο.
Δίνοντας συνέχεια στο αξιόλογο έργο που έχει επιτευχθεί κατά τα προηγούμενα χρόνια, ως νέο Διοικητικό Συμβούλιο έχουμε θέσει προτεραιότητες οι οποίες κινούνται σε τρεις πυλώνες.
Ο πρώτος πυλώνας αφορά την περαιτέρω ενίσχυση του ρόλου του Συνδέσμου ως αξιόπιστου κοινωνικού εταίρου και συνομιλητή, στην προσπάθεια για βελτίωση του κλάδου των ακινήτων και της ανάπτυξης των οικοδομών. Σε αυτό το πλαίσιο, κρατάμε ανοικτούς τους διαύλους επικοινωνίας με το Υπουργείο Εσωτερικών, με το ΕΤΕΚ και όλους τους αρμόδιους φορείς, έτσι ώστε μέσα από διάλογο, συνεργασία και αξιοποιώντας την εμπειρία και την τεχνογνωσία των μελών μας, να συμβάλλουμε στο έργο της νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας.
Η ενδυνάμωση του πιο πάνω ρόλου του Συνδέσμου, μας φέρνει στον δεύτερο πυλώνα, ο οποίος αφορά τη συνέχιση της προσπάθειας για αποτελεσματική αντιμετώπιση των προκλήσεων του κλάδου και διόρθωση των στρεβλώσεων που ταλαιπωρούν τόσο τους επιχειρηματίες του κλάδου όσο και τους αγοραστές. Είναι με ικανοποίηση που βλέπουμε ενέργειες που κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση να τίθενται σε τροχιά υλοποίησης. Υπάρχουν ωστόσο πολλά που πρέπει να γίνουν ακόμα, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά το σύστημα αδειοδοτήσεων, την προσέλκυση επενδύσεων, το στεγαστικό πρόβλημα και την έλλειψη εργατικού δυναμικού.
Ο τρίτος πυλώνας στοχεύει στην αναβάθμιση των υπηρεσιών που προσφέρει ο Σύνδεσμος μας στα μέλη του, μέσα από ενέργειες που προσθέτουν αξία. Δηλαδή, μέσα από δράσεις που θα επικεντρώνονται στην ενημέρωση των μελών για όλες τις εξελίξεις στον κλάδο, μέσα από τη διοργάνωση εκπαιδευτικών ημερίδων για θέματα που τους απασχολούν ή για σημαντικές αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο.
Σημαντικό μέρος της κοινής γνώμης διερωτάται ποιες συνέπειες είχε τελικά στον κατασκευαστικό τομέα η κατάργηση του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος. Μειώθηκε τελικά το ενδιαφέρον για αγορές ακινήτων από το εξωτερικό; Αναζωογόνησαν το ενδιαφέρον τα άλλα μέτρα που λήφθηκαν (άδεια διαμονής, προσέλκυση εταιρειών τεχνολογίας, φορολογικά κίνητρα σε προσωπικό ξένων εταιρειών, κλπ);
Όπως επανειλημμένα λέγαμε και πριν την κατάργηση του ΚΕΠ, το Κυπριακό real-estate δεν είχε ποτέ οποιαδήποτε εξάρτηση από το συγκεκριμένο πρόγραμμα. Αυτό άλλωστε διαφάνηκε και από το γεγονός, ότι ο τομέας όχι απλώς κατάφερε να κρατηθεί όρθιος μετά την κατάργηση του προγράμματος, αλλά τα χρόνια που ακολούθησαν μπόρεσε να αναπτυχθεί ακόμα περισσότερο και να διατηρήσει το ενδιαφέρον για αγορές σε υψηλά επίπεδα. Οι εταιρίες και οι επιχειρηματίες του κλάδου μας έχουν πολλές φορές στο παρελθόν μάθει να προσαρμόζονται σε αλλαγές στις αγορές. Έτσι και τότε, προσαρμόστηκαν στα νέα δεδομένα, δημιούργησαν νέες προοπτικές, και κατάφεραν να κρατήσουν ζωντανό το επενδυτικό ενδιαφέρον τόσο από Κύπριους όσο κι από ξένους, αλλά και να μετριαστούν οι επιπτώσεις στην κυπριακή οικονομία. Στη θετική αυτή πορεία του κλάδου, συνέβαλαν η εξωστρέφεια και ο δυναμισμός των επιχειρηματιών ανάπτυξης γης και οικοδομών, αλλά και οι ενέργειες από πλευράς του κράτους, τα οποία δημιούργησαν ένα ευνοϊκό περιβάλλον για την προσέλκυση ξένων εταιρειών, καθώς και επενδυτών.
Σύμφωνα με πολύ πρόσφατη έκθεση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Συστημικού Κινδύνου (ESRB), με τίτλο «Follow-up report on vulnerabilities in the residential real estate sectors of the EEA countries», η μόνη χώρα στην ΕΕ που έδειξε ανθεκτικότητα στις πωλήσεις ακινήτων ήταν η Κύπρος, καθώς οι συναλλαγές στον τομέα συνέχισαν να αυξάνονται το 2023, παρά την αβεβαιότητα και τον ψηλό πληθωρισμό. Ποιοι παράγοντες διατηρούν αμείωτη τη ζήτηση ακινήτων στην Κύπρο; Αυτή η ζήτηση προέρχεται περισσότερο από ντόπιους κατοίκους ή από αλλοδαπούς;
Πράγματι, παρά τις συσσωρευμένες προκλήσεις που κλήθηκε να αντιμετωπίσει η αγορά ακινήτων τα προηγούμενα χρόνια, λόγω της πανδημίας, των γεωπολιτικών εξελίξεων, του πληθωρισμού και των υψηλών επιτοκίων, ο κλάδος επέδειξε μία αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα. Οι πωλήσεις ακινήτων δεν κρατήθηκαν απλώς σε υψηλά επίπεδα. Για την ακρίβεια, ενισχύθηκαν ακόμα περισσότερο, καταγράφοντας ρεκόρ 15ετίας το 2023, με πωλήσεις που έφτασαν τις 15567.
Πρώτιστα, πρέπει να αναφέρουμε ότι η διατήρηση της ζήτησης οφείλεται στη συσσωρευμένη ζήτηση από ντόπιους αγοραστές που δημιουργήθηκε τις χρονιές 2015-2020, όταν η προσφορά ακινήτων ήταν πάρα πολύ χαμηλή λόγω της οικονομικής κρίσης του 2013, και των παραγόντων που δημιούργησε η κρίση αυτή (έλλειψη κεφαλαίων, έλλειψη δανεισμού κτλ). Ενδεικτικά να αναφέρω πως το 2023, το 56% των πωλητήριων εγγράφων προήλθε από ντόπιους αγοραστές.
Επίσης, αξίζει να αναφερθεί ότι οι επιχειρηματίες του κλάδου ανάπτυξης γης και οικοδομών πετύχαμε τα προηγούμενα χρόνια να διαμορφώσουμε το νέο προφίλ της Κύπρου, το οποίο δημιουργεί ένα ελκυστικό περιβάλλον και διατηρεί αμείωτη τη ζήτηση ακινήτων, τόσο από ντόπιους κατοίκους όσο και από πολίτες από άλλες χώρες. Σύγχρονα κτίρια, γραφειακοί χώροι, μαρίνες, γήπεδα γκολφ, οικιστικά και εμπορικά ακίνητα με θετικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, είναι μόνο μερικά από τα πολλά παραδείγματα αναπτύξεων, που διαμορφώνουν τη σύγχρονη Κύπρο.
Η διατήρηση επίσης της ζήτησης ακινήτων οφείλεται και στο ελκυστικό πλαίσιο που θεσπίστηκε από πλευράς κράτους για την προσέλκυση ξένων εταιρειών στη χώρα μας (headquartering), οι οποίες μεταφέρουν την έδρα αλλά και το προσωπικό τους στην Κύπρο.
Η Κύπρος εξελίσσεται σταδιακά σε έναν περιφερειακό επενδυτικό και επιχειρηματικό κόμβο, το οποίο είναι καθοριστική σημασίας στη διατήρηση του αγοραστικού ενδιαφέροντος σε υψηλά επίπεδα. Μια υγιής αγορά ακινήτων, ένας υγιές κλάδος ανάπτυξης οικοδομών, έχει πολλά οφέλη για την οικονομία του τόπου, για τη δημιουργία θέσεων εργασίας, για την ευημερία όλης της Κύπρου.
Συμφωνείτε ότι αυξάνεται το ποσοστό των Κυπρίων πολιτών, ιδιαίτερα νέων και νεαρών ζευγαριών, που αδυνατούν να αποκτήσουν ιδιόκτητη στέγη; Επιβεβαιώνετε πως όλο και περισσότεροι στρέφονται προς τη λύση της ενοικίασης; Είναι αρνητική εξέλιξη, πιστεύετε, να στρέφονται οι νέοι και τα νοικοκυριά εκ των πραγμάτων στην ενοικίαση;
Όντως, τα τελευταία χρόνια πολλοί συμπολίτες μας, ιδιαίτερα οι νέοι και τα νέα ζευγάρια, δυσκολεύονται να αποκτήσουν τη δική τους ιδιόκτητη στέγη. Από τη μια, η άνοδος των τιμών των ακινήτων ως αποτέλεσμα της ακρίβειας και της ανόδου των τιμών των κατασκευαστικών υλικών, και από την άλλη οι απολαβές όσων εισέρχονται στην αγορά εργασίας, δημιουργούν την αρνητική αυτή εξέλιξη.
Όσον αφορά τη στροφή στην ενοικίαση, είναι σίγουρα μια τάση, η οποία σε αντίθεση με την Κύπρο, στο εξωτερικό είναι ο κανόνας. Πλέον, υπάρχει μία στροφή της αγοράς στην ενοικίαση διαμερισμάτων και μικρότερου μεγέθους κατοικιών, ως μία ενδιάμεση μεταβατική λύση απέναντι στο αυξημένο κόστος αγοράς ενός ακινήτου.
Σε κάθε περίπτωση, το ζητούμενο είναι το εξής: να υπάρχει επαρκές οικιστικό απόθεμα, το οποίο να μπορεί να καλύψει τη ζήτηση και τις ανάγκες κάθε αγοραστή. Είτε ψάχνει για ενοίκιο, είτε ψάχνει για προσιτή στέγη, είτε για κάποιο άλλο ακίνητο. Και αυτό είναι που κι εμείς μέσα από τις συζητήσεις με το Υπουργείο Εσωτερικών για τη νέα στεγαστική πολιτική, προσπαθούμε να πετύχουμε. Την προσφορά επιλογών για κάθε αγοραστή, και την αύξηση του αποθέματος η οποία κατά συνέπεια θα μετριάσει τις τιμές αγοράς και ενοικίου.
Ταυτόχρονα, θα μπορούσε η Πολιτεία να εισάξει ειδικά διαμορφωμένο πρόγραμμα το οποίο θα βοηθούσε τους νέους αγοραστές στη απόκτηση της δικής τους στέγης, διατηρώντας με σαυτό τον τρόπο το όνειρο της ιδιοκατοίκησης ζωντανό.
Είναι όντως περιορισμένο το κτηριακό απόθεμα της Κύπρου σε σχέση με τη ζήτηση; Πού πέσαμε έξω; Στην ποσότητα των οικιστικών ή εμπορικών ακινήτων που παράγει ο κατασκευαστικός τομέας ή στην απότομη αύξηση της ζήτησης, κυρίως από το εξωτερικό;
Τη δεδομένη στιγμή, υπάρχει όντως ανάγκη για αύξηση του οικιστικού αποθέματος για να καλύψει τη ζήτηση. Αυτή η ζήτηση, όπως έχω ήδη προαναφέρει, πηγάζει τόσο από ντόπιους όσο και από ξένους αγοραστές.
Η αύξηση της ζήτησης οφείλεται στη συσσωρευμένη ζήτηση από ντόπιους αγοραστές που δημιουργήθηκε τις χρονιές 2015-2020, όταν η προσφορά ακινήτων ήταν πάρα πολύ χαμηλή. Επιπλέον η κάθοδος ξένων εταιρειών και των εργαζόμενων τους, οι οποίοι πλέον ζουν και εργάζονται στην Κύπρο, έχουν σίγουρα οδηγήσει στην αύξηση της ζήτησης.
Αυτό όμως δεν συνέβη από τη μία ημέρα στην άλλη. Κι εδώ οδηγηθήκαμε λόγω και των διαχρονικών προβλημάτων, της γραφειοκρατίας και των παθογενειών του συστήματος, που κρατά στοιβαγμένες χιλιάδες αιτήσεις προς αδειοδότηση, παράγοντές που δυσκολεύουν πολύ την έγκαιρη προσφορά αποθέματος στην αγορά . Είναι αδήριτη ανάγκη η επίσπευση τους για να αυξηθεί το οικιστικό απόθεμα. Οι καθυστερήσεις αυτές, σε συνδυασμό με την αύξηση της ζήτησης, αμβλύνουν το πρόβλημα.
Τι πρέπει να γίνει το επόμενο διάστημα, από το κράτος και τον ιδιωτικό τομέα, ώστε η προσφορά να αυξηθεί και να συγκρατηθούν οι τιμές; Είναι δυνατό αυτό;
Λύσεις υπάρχουν και είναι για αυτές που εργαζόμαστε. Στο σημείο αυτό θα ήθελα να επισημάνω ότι για την εξεύρεση στοχευμένων λύσεων και την αποτελεσματική αντιμετώπιση του στεγαστικού προβλήματος, απαιτείται συνεργασία ανάμεσα σε κράτος και ιδιωτικό τομέα.
Ας το σκεφτούμε σαν μία αλυσίδα. Το κράτος έχει την ευθύνη αλλά και τα εργαλεία, ώστε να προχωρήσει με την εφαρμογή πολιτικών και μέτρων που θα συμβάλλουν στον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση του κλάδου των ακινήτων. Αυτό με τη σειρά του θα σήμαινε επίσπευση και απλοποίηση των διαδικασιών, συνεπώς και αύξηση του διαθέσιμου αποθέματος στην αγορά και τη συγκράτηση των τιμών.
Από πλευράς μας, οι ιδιώτες που δραστηριοποιούμαστε στον κλάδο, διαθέτουμε την εμπειρία, την τεχνογνωσία και το ανθρώπινο δυναμικό, ώστε να συμβάλλουμε στην υλοποίηση έργων. Άλλωστε, αυτό βλέπουμε να συμβαίνει και τώρα με τα κίνητρα που έδωσε το Υπουργείο Εσωτερικών στον κατασκευαστικό τομέα για την ανέγερση προσιτών οικιστικών μονάδων. Αξιοποιώντας και τη διαθέσιμη γνώση που υπάρχει από το εξωτερικό, μπορούμε να εργαστούμε μαζί ώστε να πετύχουμε το ζητούμενο: την προσφορά στέγης που να καλύπτει τις διάφορες ανάγκες των πολιτών.
Βλέπετε να έχουν βελτιωθεί, από μέρους του κράτους αλλά και από μέρους των μελών του συνδέσμου σας, οι διαδικασίες έγκαιρης έκδοσης τίτλων ιδιοκτησίας για τις οικοδομές που παραδίδονται στους αγοραστές; Θα μείνουν στο παρελθόν τα ψηλά ποσοστά οικοδομών χωρίς τίτλους ιδιοκτησίας ή και πιστοποιητικών τελικής έγκρισης;
Ο εκσυγχρονισμός, η αναβάθμιση και επίσπευση των διαδικασιών έκδοσης τίτλων ιδιοκτησίας, αποτελούσε πάγια θέση του Συνδέσμου Επιχειρηματιών Ανάπτυξης Γης και Οικοδομών. Γι’ αυτό, είναι με ικανοποίηση που είδαμε να γίνονται σημαντικές αλλαγές και ενέργειες προς αυτή την κατεύθυνση.
Από τις 2 Ιανουαρίου έχει τεθεί σε εφαρμογή μια νέα διαδικασία έκδοσης τίτλων ιδιοκτησίας, που εάν υλοποιηθεί, θα έχει θετικό αντίκτυπο στην κυπριακή οικονομία. Η ταχύτερη έκδοση τίτλων ιδιοκτησίας, όχι μόνο θα βάλει τέλος στην ταλαιπωρία χιλιάδων πολιτών, αλλά αναμένεται να αυξήσει και το επενδυτικό ενδιαφέρον τόσο από Κύπριους αγοραστές, όσο κι από ξένους.
Ήδη, τον Φεβρουάριο διοργανώσαμε μια εκπαιδευτική ημερίδα, στην παρουσία και του Υπουργού Εσωτερικών, όπου παρουσιάστηκε στα μέλη μας η νέα διαδικασία έκδοσης τίτλων ιδιοκτησίας από τον αρμόδιο λειτουργού του Τμήματος Κτηματολογίου.
Με την εφαρμογή του νέου συστήματος, έχει τεθεί ένα εξαιρετικά σημαντικός στόχος: Η μείωση του χρόνου έκδοσης των τίτλων στους 3 μήνες. Πρόκειται για έναν φιλόδοξο στόχο, ο οποίος για να πετύχει χρειάζεται να υπάρχει συνεχής παρακολούθηση, έλεγχος και βελτίωση της αποτελεσματικότητας των διαδικασιών. Αλλά και επίσπευση της έκδοσης τελικών εγκρίσεων, που επηρεάζει τον πιο πάνω στόχο.
Ως Σύνδεσμος, έχουμε επισημάνει και ενώπιον του Υπουργού Εσωτερικών την ανάγκη για συνεχή παρακολούθηση, αξιολόγηση και βελτίωση της, προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματική λειτουργία και εφαρμογή της διαδικασίας.
Ως εκ τούτου, οι διαδικασίες έχουν βελτιωθεί, απομένει να τις δούμε και στην πράξη. Και σίγουρα ευελπιστούμε ότι θα αφήσουμε στο παρελθόν τα μέχρι σήμερα προβλήματα και τις χιλιάδες αναπτύξεις χωρίς τίτλους. Όσον αφορά τις τελικές εγκρίσεις, η πάγια θέση του Συνδέσμου μας είναι η έναρξη της διαδικασίας με την ολοκλήρωση του κελύφους, έτσι ώστε με την αποπεράτωση της οικοδομής να μπορεί να εκδίδεται και η τελική έγκριση.
Κατά καιρούς προκαλείται θόρυβος για περιπτώσεις αναξιοπιστίας ή και παρανομίας από επιχειρηματίες ανάπτυξης γης, σε βαθμό που η κριτική επεκτείνεται σε όλους τους επιχειρηματίες και στον ίδιο τον σύνδεσμο. Ποια είναι σήμερα η κατάσταση αναφορικά με την εφαρμογή νόμων και κανονισμών από τους επιχειρηματίες του κατασκευαστικού τομέα; Πώς πρέπει να απομονώνονται τα κακά στελέχη του κλάδου σας; Ποιες διαδικασίες έχει για αυτά τα θέματα ο σύνδεσμος;
Θέλω να είμαι σαφής: οποιοσδήποτε παρανομεί πρέπει να υφίσταται και τις συνέπειες του νόμου. Και στον Σύνδεσμο μας δεν έχει θέση οποιοσδήποτε είτε παρανομεί είτε αφήνει εκτεθειμένους τους αγοραστές, αμαυρώνοντας το όνομα όλων των επαγγελματιών του κλάδου.
Οι εν λόγω επιτήδειοι, οι οποίοι με τις πρακτικές που ακολουθούν, πλήττουν τη συνολική εικόνα του κλάδου και αφήνουν εκτεθειμένους αυτούς που λειτουργούν σωστά, αποτελούν μειοψηφία. Είναι λοιπόν άδικο να στοχοποιείται ολόκληρος ο κλάδος και οι επαγγελματίες του. Σε κάθε επαγγελματικό κλάδο, υπάρχει η μειοψηφία που δεν συμμορφώνεται. Αυτό δεν σημαίνει ότι αφορά όλο τον κλάδο.
Τα μέλη του Συνδέσμου μας τηρούν και εφαρμόζουν τους νόμους και τους κανονισμούς. Πρέπει ωστόσο να υπογραμμίσω και το εξής: Δεν είμαστε πειθαρχικό σώμα. Γι’ αυτό και τονίζουμε την ανάγκη να υπάρχει συστηματικός έλεγχος από τις αρμόδιες υπηρεσίες και φορείς, καθώς και επιβολή εκεί που απαιτείται ανάλογων μέτρων και ποινών.
Πόσο έτοιμος είναι ο σύνδεσμος και τα μέλη του να στραφούν γρήγορα και αποτελεσματικά στη λεγόμενη πράσινη ανάπτυξη και πράσινη κατοικία; Ποια βήματα έγιναν προς αυτή την κατεύθυνση, τι πρέπει να γίνει το επόμενο διάστημα;
Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε να υπάρχει μία σταδιακή στροφή της αγοράς σε αναπτύξεις με «πράσινα» χαρακτηριστικά, χαμηλό αντίκτυπο στο περιβάλλον και μειωμένο ενεργειακό αποτύπωμα. Αντίστοιχα, αυτό συμβαίνει και με τους επαγγελματίες του κλάδου μας, καθώς όλοι και περισσότεροι επιλέγουμε την ανάπτυξη βιώσιμων ακινήτων, που συμβαδίζουν με τις απαιτήσεις της σύγχρονης εποχής, εξυπηρετούν τις ανάγκες των αγοραστών, προσφέροντας παράλληλα και οικονομικά πλεονεκτήματα.
Γνωρίζουμε πως το μέλλον του τομέα μας είναι πράσινο και είμαστε έτοιμοι να ακολουθήσουμε αυτή την κατεύθυνση. Χρειαζόμαστε ωστόσο τη στήριξη και τη βοήθεια του κράτους, ώστε να μπορέσουμε να ενισχύσουμε ακόμα περισσότερο αυτή την προσπάθεια. Πρέπει λοιπόν να δοθούν ουσιαστικά κίνητρα, όπως είναι για παράδειγμα τα χαμηλότερα επιτόκια αλλά και κίνητρα προς τις επιχειρήσεις πέραν του υφιστάμενου πλαισίου παραχώρησης ενός ελάχιστου επιπλέον δομήσιμου εμβαδού, το οποίο είναι ανεπαρκές. Τα παραδείγματα άλλων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες έχουν εφαρμόσει επιτυχώς κίνητρα μέσα από την αξιοποίηση εργαλείων όπως το BREAM και το LEEDS, αξίζει επίσης να μελετηθούν και να προσαρμοστούν στα δεδομένα της Κύπρου.
Επίσης, πολύ σημαντική ώθηση στην αγορά προς τα «πράσινα» ακίνητα θα δώσει εκ μέρους των εμπορικών τραπεζών η παροχή σχεδίων «πράσινης χρηματοδότησης» προς τους αγοραστές. Αυτά είναι στεγαστικά σχέδια που υπάρχουν στην υπόλοιπη Ευρώπη εδώ και καιρό, και βοηθούν προς την πράσινη μετάβαση.
Υπάρχουν εδώ και δεκαετίες κάποιοι περιορισμοί ως προς το ελάχιστο εμβαδόν κατοικιών και ιδιαίτερα διαμερισμάτων. Ποια είναι η θέση του συνδέσμου; Πρέπει να καταργηθεί το όριο ή να τεθεί κάποιο άλλο;
Θέση του Συνδέσμου μας είναι πως οι κανονισμοί αυτοί πρέπει να επανεξετασθούν και να αναθεωρηθούν. Τόσο για τα ελάχιστα εμβαδά όσο και για τις αναλογίες μονάδων σε μια ανάπτυξη.
Πρόκειται για περιορισμούς που ενταχθήκαν στις νομοθεσίες κατά τις δεκαετίες του 70’ και 80’, και φυσιολογικά σήμερα έρχονται σε σύγκρουση με τις πραγματικές ανάγκες της αγοράς και την πραγματική ζήτηση που υπάρχει. Ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά το στεγαστικό πρόβλημα, και μελετώντας μέτρα αντιμετώπισης του, δεν μπορούμε να μην εξετάσουμε και την αλλαγή αυτών των κανονισμών. Οι ανάγκες αλλάζουν, ο τρόπος ζωής αλλάζει, τα δημογραφικά δεδομένα αλλάζουν και πρέπει να προσαρμοζόμαστε.
Σε κάθε περίπτωση, θέση μας είναι ότι μέσα σε συγκεκριμένα πλαίσια, πρέπει να αφεθεί η αγορά ακινήτων να λειτουργήσει απρόσκοπτα.
Συζητείται κατά καιρούς ως σοβαρό πρόβλημα η διατήρηση χιλιάδων αναξιοποίητων οικοπέδων εντός οικιστικών ζωνών, ενώ ταυτόχρονα επεκτείνονται συνεχώς αυτές οι οικιστικές ζώνες. Θα συμφωνούσατε με ενδεχόμενη επιβολή κάποιου τέλους ή φόρου στα αναξιοποίητα οικόπεδα, ώστε να ασκηθεί πίεση στους ιδιοκτήτες να τα αξιοποιήσουν και να αυξηθεί η προσφορά ακινήτων;
Πρέπει να σας πω ότι δεν μιλάμε για χιλιάδες αναξιοποίητα οικόπεδα αλλά ίσως για δεκάδες. Σε κάθε περίπτωση, αυτό αφορά κυρίως ιδιώτες ιδιοκτήτες οικοπέδων και όχι τους επαγγελματίες του κλάδου και τις επιχειρήσεις του κατασκευαστικού τομέα. Οι επιχειρηματίες του κατασκευαστικού τομέα, αγοράζουν γη και προχωρούν άμεσα στην ανάπτυξη της, εντός διαστήματος περίπου 5 ετών που χρειάζεται για την ολοκλήρωση των απαιτούμενων διαδικασιών και αδειών. Αυτή άλλωστε είναι και η δουλειά μας, δεν έχει κανένα νόημα να κρατάμε εμείς ακίνητα αναξιοποίητα.
Τα αναξιοποίητα ακίνητα εντός των οικιστικών ζωνών ανήκουν σε ιδιώτες. Είναι ακίνητα τα οποία περνούν από τη μια γενιά στην άλλη. Στο εξωτερικό υπάρχουν χώρες που επιβάλλουν τέλος ή φόρο στην περιουσία αυτή. Πρόκειται για ένα μεγάλο ζήτημα που ίσως έχει και θετικό αλλά και αρνητικό αντίκτυπο, και ίσως πρέπει στα πλαίσια και της αντιμετώπισης του στεγαστικού προβλήματος να τεθεί προς συζήτηση, ώστε να εξευρεθούν οι κατάλληλες λύσεις.
Παραμένει υπερδανεισμένος ο τομέας των κατασκευών στην Κύπρο; Αυτό δείχνουν πάντως τα στοιχεία από την ΕΕ. Εξακολουθεί να είναι ψηλό το ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων από επιχειρηματίες ανάπτυξης γης. Πόσο σας ανησυχεί αυτό;
Καταρχάς, πρέπει να διευκρινίσω ότι εντός των διαθέσιμων στατιστικών στοιχείων που αφορούν τις κατασκευές, εμπίπτουν και περιπτώσεις δανεισμού που δεν αφορούν τους επαγγελματίες του κλάδου μας και κατ’ επέκταση τα μέλη μας. Τα στατιστικά των τραπεζών, και κατ’επέκτασης της ΕΕ περιλαμβάνουν δάνεια κατασκευαστικών εταιριών για αγορά μηχανημάτων, δάνεια επιχειρήσεων άλλων κλάδων για αγορά κτηρίων κτλ, δάνεια που καμία σχέση δεν έχουν με τους επιχειρηματίες ανάπτυξης γης.
Σε ό,τι αφορά τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια των επιχειρηματιών του κλάδου μας, τα τελευταία χρόνια μέσα από αναδιαρθρώσεις και εξορθολογισμό έχουν μειωθεί σημαντικά, περιορίζοντας και το ζήτημα του υπερδανεισμού του τομέα. Μέσα από τις ευρύτερες αλλαγές στο τραπεζικό σύστημα και τις πιο αυστηρές διαδικασίες, ο δανεισμός έχει μπει σε μία νέα και πιο υγιή βάση.
Η παλιά συζήτηση για τον αστικό αναδασμό πού βρίσκεται σήμερα; Έγιναν προσπάθειες για ψήφιση από τη Βουλή ενός νομοσχεδίου αλλά δεν υπήρξε κατάληξη; Θα ήταν ωφέλιμος για τον τόπο και τις κατασκευές ο αστικός αναδασμός;
Ο αστικός αναδασμός είναι όντως κάτι που συζητήθηκε παλαιότερα. Δεν υπάρχουν σήμερα εξελίξεις, ούτε και βρίσκεται στην ατζέντα των συζητήσεων με το Υπουργείο Εσωτερικών.
Ως θέση αρχής, πρέπει να πούμε ότι ο αστικός αναδασμός, ο οποίος ουσιαστικά δημιουργεί καλύτερες συνθήκες αξιοποίησης γης η οποία είναι πολυτεμαχισμένη, είναι ωφέλιμος για τον τόπο και τις κατασκευές, νοουμένου ότι υλοποιηθεί στο σωστό πλαίσιο. Αλλά αυτό είναι ένα μεγάλο θέμα, χρήζει αρκετής συζήτησης και θέλει ιδιαίτερο χειρισμό.
