Εκ μέρους του Διοικητικού Συμβουλίου του Παγκύπριου Συνδέσμου Επιχειρηματιών Ανάπτυξης Γης και Οικοδομών, σας καλωσορίζω στην Ετήσια Γενική Συνέλευση μας και σας ευχαριστώ για την εδώ παρουσία σας.
Μια Γενική Συνέλευση, η οποία φέτος έχει και επετειακό χαρακτήρα. Ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Επιχειρηματιών Ανάπτυξης Γης και Οικοδομών, συμπληρώνει φέτος τα 40 χρόνια ζωής του. Συμπληρώνει 40 χρόνια προσφοράς στα μέλη του και στον κλάδο της ανάπτυξης γης και των οικοδομών. Από το 1983 μέχρι και σήμερα, ο Σύνδεσμος μας αποτελεί τη συλλογική φωνή των εταιρειών ανάπτυξης γης και οικοδομών. Αποτελεί τον δυναμικό εκφραστή ενός εκ των βασικότερων πυλώνων ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας. Της οικοδομικής βιομηχανίας.
Σε αυτά τα 40 χρόνια, ο κλάδος μας γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη, εξέλιξη και εκσυγχρονισμό. Ήρθε όμως και αντιμέτωπος με μικρές αλλά και πολύ μεγάλες προκλήσεις και δυσκολίες.
Σε κάθε νέα πρόκληση, ο Σύνδεσμος μας δήλωνε παρών. Αξιοποιώντας τις γνώσεις και την εμπειρογνωμοσύνη αλλά και την εξωστρέφεια των μελών του, συνέβαλλε σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς, στη διαμόρφωση θέσεων και προτάσεων. Πάντοτε με γνώμονα την ενίσχυση της προσπάθειας για εκσυγχρονισμό του κλάδου έτσι ώστε να παραμείνει πυλώνας ανάπτυξης της οικονομίας.
Την ίδια στιγμή, είμαστε ιδιαίτερα περήφανοι για το γεγονός ότι τα μέλη του Συνδέσμου μας έχουν οικοδομήσει τη σύγχρονη Κύπρο συνεισφέροντας συλλογικά πάνω από το 80% του μεριδίου της αγοράς ακινήτων.
Έχουν διαμορφώσει το σύγχρονο προφίλ της χώρας μας. Ένα προφίλ που έχει καταστήσει την Κύπρο ένα περιφερειακό επιχειρηματικό και επενδυτικό κέντρο. Μαρίνες, γήπεδα γκόλφ, γραφειακοί χώροι, σύγχρονα και με θετικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα οικιστικά και εμπορικά ακίνητα, μικρές και μεγάλες αναπτύξεις, είναι μόνο μερικά από τα πολλά παραδείγματα αναπτύξεων, που συνθέτουν τη νέα Κύπρο.
Μία Κύπρο με προοπτικές ευημερίας για τους συμπολίτες μας, για τους επισκέπτες στον τόπο μας και για τους επενδυτές.
Εκλεκτοί προσκεκλημένοι,
Τα τελευταία 4 χρόνια, ο κλάδος μας ήρθε αντιμέτωπος με μια σειρά σοβαρών προκλήσεων. Οικονομική κρίση, υγειονομική κρίση, γεωστρατηγικές εξελίξεις με παγκόσμιο αντίκτυπο. Κάθε φορά έπρεπε να προσαρμοστούμε σε νέα δεδομένα, να δημιουργήσουμε νέες προοπτικές, προκειμένου να μετριάσουμε τις συνέπειες τόσο στον κλάδο όσο και στην κυπριακή οικονομία. Παρά τις δυσκολίες και τα εμπόδια, , ο κλάδος επέδειξε ευελιξία, αντοχή, ανθεκτικότητα και παρέμεινε όρθιος.
Το πιο σημαντικό ωστόσο, είναι το γεγονός ότι ο κλάδος μας συνέχισε να συνεισφέρει σημαντικά στην ανάπτυξη της χώρας. Η πολύτιμη συμβολή του στο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ) της χώρας, με ποσοστά που κυμαίνονται διαχρονικά στο 15 με 17%, επιβεβαιώνει το σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει στην κυπριακή οικονομία. Ακόμη και εν μέσω των πιο πάνω αλλαγών και προκλήσεων, η συνεισφορά στο ΑΕΠ διατηρήθηκε στα ίδια ψηλά ποσοστά, γεγονός που αποδεικνύει τις γερές βάσεις στις οποίες στηρίζεται.
Αξιοσημείωτη είναι επίσης η συνεισφορά του κλάδου μας στον τομέα της απασχόλησης. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Τμήματος Κοινωνικών Ασφαλίσεων για το 2023, οι εργαζόμενοι που απασχολούνται στο τομέα της οικοδομικής βιομηχανίας, ανέρχονται σε σχεδόν 43 χιλιάδες, η πλειοψηφία των οποίων είναι Κύπριοι πολίτες. Δικαίως λοιπόν, η οικοδομική βιομηχανία έχει χαρακτηρισθεί ως η «ατμομηχανή» της κυπριακής οικονομίας. Η σημασία όμως του κλάδου επεκτείνεται πέραν της οικονομικής ανάπτυξης και στη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής της Κύπρου, ιδιαίτερα σήμερα που η χώρα βρίσκεται ξανά ενώπιον σημαντικών οικονομικών προκλήσεων. Ανάπτυξη του κλάδου, σημαίνει ταυτόχρονα ενίσχυση της απασχόλησης με δημιουργία νέων ποιοτικών θέσεων εργασίας και βελτίωση των συνθηκών ζωής των συμπολιτών μας.
Καταλυτικό ρόλο διαδραματίζει ο κλάδος μας και στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Προσφέροντας ελκυστικές προοπτικές για επενδύσεις σε ακίνητα που εξυπηρετούν τις ανάγκες και τις επιθυμίες του κάθε αγοραστή, πετύχαμε την ανάπτυξη και εξέλιξη της αγοράς. Ενδεικτικό αυτής της δυναμικής των ξένων επενδύσεων, είναι το γεγονός ότι το 46% των πωλητηρίων εγγράφων το πρώτο οκτάμηνο του 2023, προέρχεται από ξένους αγοραστές. Καθοριστικής σημασίας σε αυτή τη θετική εξέλιξη διαδραμάτισαν τα κίνητρα που παραχώρησε το κράτος για την προσέλκυση ξένων εταιριών στην Κύπρο, το γνωστό headquartering. Η Κύπρος σήμερα εξελίσσεται σε ένα από τους σημαντικότερους προορισμούς για headquartering και σε ένα υπολογίσιμο κόμβο εταιρειών παροχής υπηρεσιών και εταιρειών τεχνολογίας.
Έχοντας αυτά τα δεδομένα ενώπιον μας, μπορούμε με σιγουριά να πούμε ότι η Κύπρος, μπορεί και πρέπει να γίνει ένα μέρος που θα προσελκύει ικανούς ανθρώπους από την ευρύτερη περιοχή, συνδυάζοντας ποιοτική ζωή, εργασία και ψυχαγωγία. Για να το πετύχουμε αυτό, χρειάζεται να εργαστούμε και να συνεργαστούμε για τον εκσυγχρονισμό του κλάδου μας. Για τη δημιουργία ενός φιλικότερου περιβάλλοντος για τους επενδυτές, τις εταιρείες και τους εργαζομένους τους, τους ντόπιους και ξένους αγοραστές. Μέσα από τη δημιουργία των κατάλληλων υποδομών (συγκοινωνίας, σχολείων, νοσοκομείων) που θα εξυπηρετούν τις ανάγκες όλων, όπως και με την εκπόνηση του Σχεδίου Νήσου, που θα δώσει ένα μακροπρόθεσμο και σταθερό χωροταξικό σχεδιασμό, αλλά και μία πιο ολιστική προσέγγιση στην ανάπτυξη.
Προς αυτή την κατεύθυνση, σημειώνουμε με θετικό πρόσημο ότι το τελευταίο διάστημα, έχουμε δει νομοσχέδια τα οποία βρίσκονταν για καιρό στα συρτάρια, να προωθούνται στη Βουλή προς συζήτηση. Όπως το νομοσχέδιο για τις κοινόκτητες οικοδομές και το νομοσχέδιο για τις κολυμβητικές δεξαμενές. Αφενός, το νομοσχέδιο για τις κοινόκτητες οικοδομές έρχεται να επιλύσει προβλήματα που χρονίζουν και να θέσει στις σωστές βάσεις τη διαχείριση και εποπτεία των οικοδομών αυτών. Αφετέρου, ευελπιστούμε ότι το νομικό πλαίσιο για τις κολυμβητικές δεξαμενές, θα εκσυγχρονιστεί και θα επικαιροποιηθεί για να δώσει λύσεις σε χρονίζοντα προβλήματα.
Ένα ακόμη βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση έγινε και σε ότι αφορά το μείζον ζήτημα του στεγαστικού, που επηρεάζει χιλιάδες συμπολίτες μας που αδυνατούν να αποκτήσουν πρόσβαση σε προσιτή στέγη. Ο Υπουργός Εσωτερικών προχώρησε πρόσφατα στην ανακοίνωση μίας νέας στεγαστικής πολιτικής. Ο Σύνδεσμος μας, στην προσπάθεια αυτή, κατέθεσε θέσεις, προτάσεις και εισηγήσεις. Είναι πεποίθηση μας πως, το κλειδί για την αποτελεσματική εφαρμογή των μέτρων που έχουν ανακοινωθεί, βρίσκεται στη συνεργασία μεταξύ όλων των αρμόδιων φορέων. Ως εκ τούτου, θα συνεχίσουμε να καταθέτουμε απόψεις και εισηγήσεις για περαιτέρω βελτίωση των μέτρων και για αντιμετώπιση του στεγαστικού προβλήματος. Εισηγήσεις που αφορούν τη δημιουργία Φορέα Στεγαστικής Πολιτικής, την αναθεώρηση των περιορισμών που ισχύουν για τα ελάχιστα εμβαδά και την αναλογία μονάδων, την αξιοποίηση της αδρανούσας γης, όπως και την επίσπευση των διαδικασιών που αφορούν την αδειοδότηση αναπτύξεων και την έκδοση τίτλων ιδιοκτησίας. Στη δύσκολη εξίσωση της αντιμετώπισης του στεγαστικού προβλήματος, μπαίνει και το ζήτημα της αύξησης των επιτοκίων. Μαζί όμως μπορούμε να πετύχουμε το ζητούμενο: Να αυξηθεί το οικιστικό απόθεμα για να καλύψει την αυξανόμενη ζήτηση και να διασφαλίσουμε προσιτή στέγη που να καλύπτει τις ξεχωριστές ανάγκες κάθε αγοραστή και ενοικιαστή.
Εκλεκτοί προσκεκλημένοι,
Ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Επιχειρηματιών Ανάπτυξης Γης και Οικοδομών, αναγνωρίζει και χαιρετίζει τις ενέργειες που συμβάλλουν στον εκσυγχρονισμό του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο δραστηριοποιείται ο τομέας των ακινήτων. Υπάρχουν ωστόσο πολλά ακόμα που πρέπει να γίνουν. Επιτρέψτε μου λοιπόν στη συνέχεια να παραθέσω ορισμένα από τα ζητήματα που για τον Σύνδεσμο μας πρέπει να τεθούν σε προτεραιότητα:
Οι επιχειρήσεις ανάπτυξης γης και οικοδομών βρίσκονται καθημερινά αντιμέτωπες με εμπόδια και στρεβλώσεις που προκύπτουν λόγω του αναχρονιστικού θεσμικού πλαισίου λειτουργίας της αγοράς. Ένα θεσμικό πλαίσιο το οποίο επηρεάζει τις εργασίες του κλάδου σε διάφορα επίπεδα, αφού ταλαιπωρεί τόσο εγχώριους αγοραστές αλλά και απομακρύνει από την Κύπρο εν δυνάμει επενδυτές.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το σύστημα αδειοδότησης αναπτύξεων. Ένα θέμα που πρέπει να πω, ότι μπορεί να συναντήσει κάποιος και στις 3 προηγούμενες δικές μου ομιλίες στις αντίστοιχες Γενικές Συνελεύσεις. Και είμαι βέβαιος και στις ομιλίες που είχαν προηγηθεί. Δυστυχώς, παρά τις κατά καιρούς προσπάθειες για επίσπευση των διαδικασιών, το σύστημα συνεχίζει να επιβαρύνεται από παθογένειες και να είναι χρονοβόρο, καθώς δεν εφαρμόζονται δεσμευτικοί χρόνοι από πλευράς του κράτους. Ως αποτέλεσμα, χιλιάδες αναπτύξεις βρίσκονται σήμερα στοιβαγμένες στην αναμονή για έγκριση, την ώρα που η αγορά έχει ανάγκη από νέα έργα. Οι καθυστερήσεις αυτές, επιδεινώνουν το στεγαστικό πρόβλημα, οδηγούν σε αυξήσεις τιμών και αποτελούν και τροχοπέδη για προσέλκυση νέων επενδυτών. Η αρχή έγινε για τις μικρές ιδιωτικές αναπτύξεις αλλά φαίνεται πως και εδώ το σύστημα χρήζει βελτίωσης. Εκεί που νοσεί πραγματικά το σύστημα, είναι στην αδειοδότηση των μεγάλων αναπτύξεων που έχει ανάγκη ο τόπος μας. Κάθε επενδυτής που θέλει να χρηματοδοτήσει ένα έργο υποβάλλει ένα απλό ερώτημα: πότε θα ξεκινήσει; Και δυστυχώς δεν έχουμε απάντηση.
Οφείλουμε να αξιοποιήσουμε την ευκαιρία που μας δίνεται με τη λειτουργία των νέων Επαρχιακών Οργανισμών Αυτοδιοίκησης, ώστε να εφαρμόσουμε νέες εκσυγχρονισμένες και απλοποιημένες διαδικασίες αδειοδότησης, αξιοποιώντας την τεχνολογία για να πετύχουμε το ζητούμενο. Πρόκειται για στρατηγικής σημασίας ενέργεια, η οποία θα έχει θετική επίδραση σε ολόκληρη την κυπριακή οικονομία. Γι’ αυτό και ο Σύνδεσμος μας, δηλώνει για άλλη μία φορά την ετοιμότητα του να αξιοποιήσει την εμπειρία που διαθέτει και να συμβάλλει σε αυτή την προσπάθεια, μέσα από τη συμμετοχή αντιπροσώπων του στις ομάδες εργασίας που χειρίζονται τα εν λόγω ζητήματα.
Η σοβαρότατη έλλειψη εργατικού δυναμικού αποτελεί επίσης μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις με τις οποίες βρισκόμαστε σήμερα αντιμέτωποι. Πρόκειται για ένα οριζόντιο πρόβλημα με σοβαρό αντίκτυπο στην κυπριακή οικονομία. Η έλλειψη εργατικού δυναμικού οδηγεί σε καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση έργων, πλήττοντας την ανταγωνιστικότητα της εγχώριας αγοράς και ανεβάζοντας το κόστος των ακινήτων. Μαγική λύση για την αντιμετώπιση της έλλειψης εργατικού δυναμικού σίγουρα δεν υπάρχει. Υπάρχουν όμως επιλογές που πρέπει να εξετασθούν. Βραχυπρόθεσμες αλλά και μακροπρόθεσμες λύσεις όπως η διασύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας, η καταγραφή των αναγκών ανά επάγγελμα του κλάδου, αλλά και η κατάρτιση μίας νέας στρατηγικής για εργαζόμενους από τρίτες χώρες. Ο Σύνδεσμος μας βρίσκεται σε συνεχή επαφή με την ΟΕΒ και με όλους τους αρμόδιους φορείς προκειμένου να εξευρεθούν αποτελεσματικές λύσεις.
Ενώπιον μας έχουμε και το θέμα της πράσινης μετάβασης. Μια «πράσινη» πρόκληση που χρήζει ολοκληρωμένου σχεδιασμού, επεξεργασίας από το κράτος των στόχων του Fit for 55 και εξειδίκευση τους στον κάθε κλάδο της οικονομίας. Ο κλάδος μας, ήδη στρέφεται στις πράσινες κατασκευές με πολλαπλά οφέλη για τους αγοραστές και το περιβάλλον. Αυτό που χρειάζεται για ενίσχυση αυτής της προσπάθειας είναι ουσιαστικά κίνητρα όπως είναι για παράδειγμα τα χαμηλότερα επιτόκια αλλά και κίνητρα προς τις επιχειρήσεις πέραν του υφιστάμενου πλαισίου παραχώρησης ενός ελάχιστου επιπλέον δομήσιμου εμβαδού, το οποίο είναι ανεπαρκές. Τα παραδείγματα άλλων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες έχουν εφαρμόσει επιτυχώς κίνητρα, μέσα από την αξιοποίηση εργαλείων όπως το BREAM και το LEEDS, θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει τη δική μας προσπάθεια.
Εκλεκτοί προσκεκλημένοι
Ο κλάδος της ανάπτυξης γης και οικοδομών είναι συνυφασμένος με την οικονομική ανάπτυξη, με την πρόοδο της χώρας μας, καθώς και με τη βελτίωση της ποιότητας ζωής για όσους ζουν και εργάζονται στην Κύπρο. Μαζί μπορούμε να πετύχουμε το ζητούμενο. Να καταστήσουμε την Κύπρο ικανή να διαδραματίσει ένα νέο περιφερειακό ρόλο σε ό,τι αφορά τις επενδύσεις και την επιχειρηματικότητα, και να συμβάλουμε έτσι στην οικονομική ανάπτυξη του τόπου.
Είναι ισχυρή πεποίθηση μας, ότι ο δρόμος για την αντιμετώπιση των δυσκολιών και την επίλυση προβλημάτων περνά μέσα από τη συνεργασία, την επικοινωνία, το συντονισμό και το διάλογο μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων φορέων και του Υπουργείου Εσωτερικών. Αυτό θα συνεχίσει να κάνει και ο Σύνδεσμος μας, αξιοποιώντας τις γνώσεις και την εμπειρογνωμοσύνη που διαθέτουν τα μέλη του προκειμένου να ενισχύσει το έργο της εκτελεστικής και της νομοθετικής εξουσίας τα επόμενα χρόνια.
Προτού κλείσω, θα ήθελα να ευχαριστήσω ξεχωριστά κάθε μέλος του απερχόμενου Διοικητικού Συμβουλίου, για την εμπιστοσύνη και τη βοήθεια που παρείχε στο έργο μας. Ευχαριστώ επίσης τη Γενική Διευθύντρια του Συνδέσμου μας, την κυρία Μερσίνα Ισιδώρου, το νομικό μας σύμβουλο κύριο Σταύρο Λεπτό, τον Εκτελεστικό Γραμματέα του Συνδέσμου κύριο Αντώνη Φραγκούδη καθώς και την Ομοσπονδία Εργοδοτών και Βιομηχάνων για την αμέριστη συμπαράσταση και διαχρονική στήριξη της. Θα ήθελα παράλληλα να ευχαριστήσω την Eurobank Bank, για την ευγενή της χορηγία και στήριξη της σημερινής μας Συνέλευσης, όπως επίσης και της εταιρείες υποστηρικτές της καινούργιας μας ιστοσελίδας, ERGOHOME και Mitsulift.
Έπειτα από 4 χρόνια στο τιμόνι του Παγκύπριου Συνδέσμου Επιχειρηματιών Ανάπτυξης Γης και Οικοδομών, παραδίδω τη σκυτάλη κι ένα κλάδο ανθεκτικό ως αποτέλεσμα της συλλογικής μας προσπάθειας, υποσχόμενος ωστόσο πως θα παραμείνω ενεργός στην προσπάθεια για περαιτέρω βελτίωση του κλάδου μας.
Όλοι μαζί, θα συνεχίσουμε να οικοδομούμε την Κύπρο. Θα συνεχίσουμε να οικοδομούμε το μέλλον.
Σας ευχαριστώ.
